terug

DOORZOEK DE COLLECTIE

geavanceerd zoeken

Titel

Triktrakspelers

Categorie
Schilderijen

Schilder
Anoniem
Naar
Jan van Bijlert (1597/1598 - 1671)
Jan Van Bijlert was een historieschilder, schilder van mythologische composities, religieuze onderwerpen, genretaferelen, portretten en ontwierp kartons voor wandtapijten. Hij was leerling bij zijn vader Herman Van Bijlert en bij Abraham Bloemaert, op wie hij zich inspireerde. Jan Van Bijlert is vooral gekend als één van de Utrechtse Carravagisten maar was evenzeer een schilder van realistische Hollandse genretaferelen en portretten. Hij verbleef samen met Gerard van Honthorst gedurende lange tijd in Rome. Jan Van Bijlert wordt ook ondergebracht bij Hendrick ter Brugghen en Dirck van Baburen die eveneens tot de Carravagistische strekking behoorden. Hij had meerdere leerlingen waaronder Bartram de Fouchier en Abraham Willaerts. (Paul Huys Janssen, Jan Van Bijlert 1597/98 - 1671, Catalogue raisonné, 1998, p. 9 - Bénezit, dl. 3, p. 66)

Beschrijving
De oudste vertegenwoordiger van de familie van het backgammonspel, voert ons terug naar het Perzië van het tweede millennium v. Chr. De Grieken, de Romeinen, de Joden en de bevolkingsgroepen op het Indische schiereiland waren er eveneens mee vertrouwd. Binnen de tafelspelen neemt het een bijzondere plaats in. Het spel was vooral in zwang bij de aristocratische milieus uit de 18de eeuw. Zoals backgammon is triktrak een spel dat toeval (twee dobbelstenen) en strategie (reflectie) met elkaar combineert. De regels zijn complex. Het verscheen begin 16de eeuw in Italië. Machiavelli noemde het triche-tache. Uit die periode stammen de tweezijdige speldozen met een schaakspel aan de ene kant en een triktrakspel aan de andere kant. Zo’n doos stond symbool voor de tegenstelling tussen Fortuna (het geluk, de voorzienigheid van het triktrakspel) en Sapientia (de strategie, de vrije wil van het schaakspel). De Franse auteur Euverte de Jollyvet (1601-1662) schreef l’Excellent Jeu du tricque-trac, de eerste handleiding voor het triktrakspel, verschenen in Parijs in 1634 en vele malen heruitgegeven. De kern van het spelmechanisme bij tafelspelen bestaat erin de pionnen rond het speelbord te bewegen volgens de punten van twee of drie dobbelstenen. Het hoofddoel bestaat erin ze op het einde van het parcours uit het veld te halen zonder door de tegenspeler gestopt te worden. Triktrak vormt hierop een uitzondering aangezien er bij dit spel een noodzaak bestaat om punten te scoren tijdens het spel. Zonder in te gaan op de spelmodaliteiten is het zinvol even stil te staan bij de spelattributen. Het triktrakspel wordt met twee gespeeld op een tafel die uit twee delen bestaat. Op de randen bevinden zich openingen waarin de pennetjes geplaatst worden telkenmale een speler twaalf punten gescoord heeft. Iedere speler heeft 15 platte schijven ter beschikking. Op de speltafel zijn aan weerszijden 12 pijlen getekend, alternerend in een lichte en donkere kleur die met de punt frontaal tegenover elkaar staan. Verder zijn er nog twee dobbelstenen, twee werpbekers, een vlag (de ‘pavillon’) en drie ‘bredouilles’, jetons bedoeld om de punten van de spelers aan te duiden.

Datum
eind 17de - begin 18de eeuw

Plaats vervaardiging
Nederland

Thema
Triktrakspel

Materiaal en techniek
Olie op doek

Afmetingen
107 x 125 cm  

Tentoonstellingen
Art Nocturne Knocke 2015, CC Scharpoord, Knokke-Heist, 2015
 
Bibliografie
Paul Huys Janssen, Jan Van Bijlert 1597/98 - 1671, Catalogue raisonné, 1998, p. 182, 359
40e Internationale Kunst- en Antiekbeurs Knokke, Knokke 2015, 2015, p. 57
 
Nationale Loterij
Belliardstraat 25-33
1040 Brussel