Occasio-Fortuna op een gevleugelde globe

Categorie
Prenten

Graveerder

Aegidius Sadeler II (Antwerpen, 1570 - Praag, 1629)

Aegidius Sadeler II, ook gekend als Egidius of Gillis Sadeler II, was een graveur en schilder van religieuze composities en portretten. Hij was de zoon van Aegidius Sadeler I. In 1585 ging hij in de leer bij zijn neven Jan en Raphaël Sadeler. Hij trad in 1589 toe als graveur tot de Antwerpse gilde en ondernam reizen naar Duitsland en Italië. De datums verschillen naargelang de bronnen maar naar alle waarschijnlijkheid verbleef hij in Rome in 1593 en in Munchen in 1590 of 1595. Hij kwam in dienst van de keizers Rudolf II, Matthias en Ferdinand II aan het hof in Praag. Hij kreeg de bijnaam ‘Fenix van de graveurs’. (Bénézit, dl. 12, p. 166)

Naar

Christoph Schwartz (München, 1545 - 1592)

Christoph Schwartz of Schwarz was een Duits tekenaar en schilder. Hij werd opgeleid door de schilder Hans Bocksberger en vervolgens door Titiaan in Venetië. Terug in Munchen werd hij aangesteld als hofschilder, een functie die hij bleef uitoefenen tot zijn overlijden. (Bénézit, dl. 12, p. 573)

Beschrijving
De voorstelling van Fortuna vindt aansluiting bij de renaissancevoorstellingen van de Fortuna a vela : een naakte vrouw die op een bol over de baren drijft met een zeil in haar handen. In de late 15de eeuw en in het begin van de 16de eeuw smolt de iconografie van Fortuna ook samen met die van de godin van de opportuniteit, Occasio. De prent van Sadeler illustreert dat. Fortuna staat naakt op een gevleugelde bol die op een schelp over de zee drijft. Het zeil dat ze boven haar hoofd houdt en de dolfijnen die onder haar zwemmen zijn kenmerken die in de oudheid deel uitmaakten van de voorstellingswijze van Occasio. Terwijl de wind in het zeil verwijst naar de vergankelijkheid van het lot, zijn de eigenschappen van de dolfijnen een verwijzing naar de kenmerken van het geluk : snelheid, veranderlijkheid, vriendelijkheid. Daarnaast herinneren het water, de dolfijnen en de schelp ook aan de voorstellingswijze van Venus, de godin die uit de zee is geboren. In het midden van de 16de eeuw verdween het onderscheid tussen Occasio en Fortuna en slopen er elementen van de iconografie van Venus in de voorstellingswijze van Fortuna.

Serie
Deze prent is de eerste van een serie van drie gravures waarin goden uit de antieke oudheid worden voorgesteld : Occasio, Hermathena (Hermes en Athena) en Praemium (Ceres). Het nummer .1. is zichtbaar rechtsonder in de marge van de gravure.

Druk
Enige staat

Inscriptie
onderaan in het midden: Christophorus Swartz monachien pin: G: Sadler Scalp:

Datum
eind 16de - begin 17de eeuw

Plaats vervaardiging
München, Duitsland

Thema
Fortuna

Materiaal en techniek
Burijngravure

Afmetingen
393 × 289mm

Tentoonstellingen

De kunst van het spel. 75 jaar Nationale Loterij, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel, 2009-2010

Bibliografie

Nathalie Poot, in De kunst van het spel (Annemie Buffels, algemene leiding), 75 jaar Nationale Loterij, Nationale Loterij - Mercatorfonds, 2009, p. 158-159

Robert Muchembled, in In de ban van het spel (Annemie Buffels, algemene leiding), Loterijen in Europa, Nationale Loterij, 2004, p. 49

Annemie Buffels, Lotto und Lotterie, Internationale Beiträge des Institutes für Spielforschung und Spielpädagogik an der Hochschule 'Mozarteum' Salzburg., p. 291