Giuochi di Fortuna

Categorie
Prenten

Graveerder

Giovanni Battista Bonacina (Milaan, ca. 1620)

Giovanni Battista Bonacina was een Italiaans graveur. Hij werkte in zijn geboortestad en in Rome. Zijn gravures werden beïnvloed door de stijl van Cornelis Bloemaert, een Nederlands graveur en schilder actief in Rome vanaf 1633 (Bénézit, dl. 2, p. 508)

Beschrijving
In deze prent plaatst Bonacina twee goden uit de antieke oudheid samen in één voorstelling. Tempus, de god van de tijd, speelt een dobbelspel met Fortuna. Beiden zweven tussen de wolken. De wereldbol draagt het opschrift 'Giuochi di Fortuna' en verwijst daarmee naar het spel van Fortuna. De gevleugelde Tempus wordt voorgesteld met zijn zeis en zandloper die een verwijzing zijn naar de vergankelijkheid van de tijd. Naast hem kijkt een putti dromerig uit het beeld. De wind achter Fortuna zorgt voor een grote voorlok. Dit is een verwijzing naar de godin Occasio en benadrukt de vluchtigheid van het geluk : de voorlok is slechts vluchtig te pakken wanneer ze voorbijraast. Fortuna staat op een levensrad. Met dit attribuut werd zij in de middeleeuwen vaak afgebeeld. In tal van voorstellingen draait de godin aan het levensrad waardoor de mens tot de hoogste sociale rangen kon opklimmen, maar daarna vernederd werd door de val naar beneden. In deze voorstelling staat het levensrad op de achtergrond. Het is hier niet het rad dat beslist over het lot van de mens, maar het spel tussen Fortuna en Tempus. Het samenbrengen van beide goden in één voorstelling is ongewoon. De achterliggende gedachte is dat de essentie van het geluk bepaald wordt door haar gunstige timing. De gevolgen voor de mens kunnen beide kanten opgaan: de tijd die ervoor zorgt dat het geluk gegrepen wordt of de tijd die te snel voorbij is, waardoor het geluk net wordt gemist. Tempus en Fortuna, tijd en geluk, bepalen met hun spel samen het lot van de mens.

Inscriptie
onderaan rechts: Joan. Batta. Bonacina Mediolanen. Sculp. Romae.

Datum
ca. 1663

Plaats vervaardiging
Rome, Italië

Thema
Fortuna

Materiaal en techniek
Ets / Burijngravure

Afmetingen
313 × 198mm

Tentoonstellingen

De kunst van het spel. 75 jaar Nationale Loterij, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel, 2009-2010

In de ban van het spel. 70 jaar Nationale Loterij, Paleis voor Schone Kunsten, Brussel, 2004

Art Brussels 2015, Brussels Expo, Laken, 2015

HasART. Quand le jeu de hasard s’expose, Bibliothèque universitaire Moretus Plantin de l'Université de Namur (BUMP), Namen, 2016

Bibliografie

Nathalie Poot, in De kunst van het spel (Annemie Buffels, algemene leiding), 75 jaar Nationale Loterij, Nationale Loterij - Mercatorfonds, 2009, p. 160-161

Bruno Bernard, in In de ban van het spel (Annemie Buffels, algemene leiding), Loterijen in Europa, Nationale Loterij, 2004, p. 58