De spelers

James Ensor was een Belgisch schilder, tekenaar en graveur die aan het expressionisme gekoppeld wordt. Hij werd op 13 april 1860 geboren in Oostende als zoon van een Engelse vader en een Vlaamse moeder. Reeds op heel jonge leeftijd begon hij te tekenen en te schilderen. Zijn ouders die de merkwaardige souvenirwinkel “Souvenirs d’Ostende” hielden, dwarsboomden nooit zijn roeping. In 1877 verliet hij Oostende en werd leerling aan de Academie voor Schone Kunsten van Brussel bij Jean-François Portaels. In Brussel maakte hij kennis met de familie Rousseau die hem introduceerden in de artistieke en intellectuele milieus van de hoofdstad. In 1879 keerde hij terug naar Oostende en richtte zijn atelier in op de zolder van het ouderlijk huis waar hij omzeggens zijn volledige oeuvre realiseerde. In 1881 liet Félicien Rops hem toetreden tot de kunstkring La Chrysalide, waar hij zijn eerste tentoonstelling hield. In 1882 werd hij lid van de groep Essor. Het jaar daarop verlieten verschillende schilders en beeldhouwers de samenwerking om op initiatief van Octave Maus de Groups des XX (Les Vingts) op te richten. Ensor was één van de mede oprichters. Deze groep vervulde een belangrijke rol in de verspreiding van de verschillende internationale avant-gardistische bewegingen. Omdat hij van de officiële salons geweerd werd, waren de jaarlijkse manifestaties van de Groupe des XX voor James Ensor lange tijd bijna de enige gelegenheid om zijn schilderijen te tonen. Hij ging verder met de ontwikkeling van een persoonlijke stijl en iconografie. James Ensor realiseerde het grootste aandeel van zijn grafiek tussen 1886 en 1898. In zijn ganse oeuvre namen deze werken een aparte plaats in en hadden ze een aanzienlijke invloed in Europa, voornamelijk in Duitsland en Oostenrijk, ondermeer bij Emil Nolde, Paul Klee en Alfred Kubin. In zijn etsen, waarmee hij veel succes oogstte, nam de satire langs om meer de bovenhand. In 1901 werd hij vennoot in de stichting Libre Académie de Belgique. Vanaf 1895 tot 1933, moe van alle verwijten en kritiek, schilderde hij nog slechts sporadisch en hij gaf hij er de voorkeur aan zich te wijden aan de muziek, aan de uitwerking van een ballet voor marionetten en het schrijven van sarcastische teksten. Paradoxaal genoeg, hoe minder Ensor schilderde, hoe bekender hij werd: internationale tentoonstellingen, koninklijke bezoeken, verheffing in de adelstand - Ensor werd baron in 1931 – maar toen de tijd van de verering kwam was het te laat. De verbittering deed zijn zin om te schilderen verdwijnen. (Bénézit, dl. 5, p. 137-141 en Joost De Geest, James Ensor, in De kunst van het spel, 75 jaar Nationale Loterij, Brussel, Mercatorfonds, 2009, p. 178)